Mỹ đang nghiên cứu phát triển nhiều khí tài nhằm đối phó với vũ khí siêu vượt âm của Nga và Trung Quốc. Song song với những tổ hợp mang tính chiến lược, Washington cũng đầu tư phát triển vũ khí siêu vượt âm chiến thuật dùng để diệt xe tăng, nhưng chưa thể ra mắt sản phẩm hoàn thiện sau 38 năm, theo Drive.
Mối đe dọa từ vũ khí vác vai và tên lửa chống tăng có điều khiển (ATGM) hiện đại khiến các cường quốc tập trung đầu tư cho các hệ thống phòng thủ chủ động (APS) có khả năng phát hiện và vô hiệu hóa đạn chống tăng đang bay tới, tránh gây hư hại cho vỏ giáp và cảm biến xe tăng. Sự xuất hiện của APS buộc Nga và Mỹ phát triển nhiều giải pháp để xuyên thủng lá chắn này.
Năm 1981, không quân Mỹ yêu cầu tập đoàn quốc phòng LTV nghiên cứu tên lửa siêu tốc (HVM) để trang bị cho cường kích A-10. Quả đạn sử dụng động cơ nhiên liệu rắn để đạt tốc độ gần 6.000 km/h, đồng thời có nhiều động cơ phụ để chỉnh hướng.
Một trong những thách thức của chương trình HVM là khả năng dẫn đường hạn chế. Tên lửa không có đầu dò riêng, buộc nó dựa vào thiết bị ảnh nhiệt trên máy bay để phát hiện xe tăng đối phương. Phi công phải liên tục duy trì đường ngắm trong quá trình quả đạn lao tới mục tiêu, lệnh hiệu chỉnh sẽ được truyền tới tên lửa qua đường truyền dữ liệu hai chiều.
Năm 1984, lục quân và thủy quân lục chiến Mỹ cũng tham gia chương trình HVM để phát triển phiên bản phóng từ mặt đất. Năm 1988, LTV cho ra mắt mẫu tên lửa cho lục quân, nhưng không quân Mỹ rút khỏi dự án này.
HVM sau đó đổi tên thành chương trình Vũ khí chống tăng trong tầm nhìn (LOSAT). Năm 1997, Lockheed Martin mua lại dự án LOSAT, cho ra đời tên lửa MGM-166A nặng 79 kg, dài ba mét và đạt tốc độ 6.200 km/h. LOSAT tiếp tục được đổi tên thành Tên lửa động năng (KEM), nhưng dự án bị lục quân Mỹ hủy bỏ vào năm 2004, nhằm tập trung nguồn lực cho dự án Tên lửa động năng cỡ nhỏ (CKEM) được Lockheed Martin khởi động từ năm 1999.
Tên lửa LOSAT trong đợt thử nghiệm năm 2002. Ảnh: Lockheed Martin. |
Lo ngại sự cạnh tranh từ CKEM, tập đoàn Raytheon ra mắt dự án Tên lửa chống tăng tốc độ cao (HATM) với mục tiêu phát triển vũ khí diệt tăng bằng động năng. Điểm khác biệt là HATM có thể phóng từ ống chứa tên lửa TOW được lục quân và thủy quân lục chiến Mỹ sử dụng rộng rãi.
Năm 2002, HATM được phóng thử, nhưng không rõ nó sử dụng ống phóng TOW nguyên bản hay đã qua chỉnh sửa. Chương trình này sau đó cũng biến mất mà không cho ra đời sản phẩm hoàn thiện.
CKEM là dự án mới nhất sau hàng chục năm nỗ lực phát triển đạn chống tăng siêu vượt âm của Mỹ. Nó dự kiến được trang bị cho chương trình Các hệ thống chiến đấu tương lai (FCS), cũng như xe chiến đấu bộ binh Bradley và Stryker.
Tốc độ gấp nhiều lần âm thanh của CKEM giúp nó vượt qua những hệ thống APS trước khi chúng kịp phản ứng, trong khi động năng khổng lồ đủ sức xuyên thủng nhiều mẫu giáp phản ứng nổ (ERA) và giáp composite trên xe tăng hiện đại.
"CKEM gần như không có đối thủ khi giao chiến trong tầm nhìn thị giác. Khả năng diệt mục tiêu bằng động năng của nó đáp ứng được yêu cầu về vũ khí tầm gần và tầm trung của chương trình FCS", Rick Edwards, phó chủ tịch phụ trách mảng tên lửa chiến thuật của tập đoàn Lockheed Martin tuyên bố năm 2007, sau khi CKEM phá hủy một xe tăng chiến đấu chủ lực T-72 trong thử nghiệm.
Tên lửa HATM rời bệ phóng trong đợt bắn thử năm 2003. Ảnh: Raytheon. |
Quả đạn CKEM sử dụng động cơ tên lửa nhiên liệu rắn để đạt tốc độ tới 7.400 km/h, gấp 6 lần âm thanh. Quả đạn có tầm bắn tối đa 8 km, gấp đôi mẫu BGM-71 TOW chủ lực của Mỹ. Tuy nhiên, cuộc thử nghiệm năm 2007 chỉ được thực hiện ở khoảng cách 3,2 km, do hạn chế trong khả năng dẫn đường tên lửa.
Dự án CKEM bị hủy bỏ vào năm 2009 khi Lầu Năm Góc chấm dứt chương trình FCS. Tuy nhiên, nhu cầu phát triển đạn chống tăng siêu vượt âm lại được nhắc tới khi Nga và Trung Quốc đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực này.
Chúng sở hữu tốc độ cao vượt quá khả năng đánh chặn của APS, tầm bắn gấp đôi các loại đạn xuyên giáp dưới cỡ tách vỏ ổn định bằng cánh đuôi (APFSDS), không cần đến nòng pháo lớn và có thể lắp trên xe thiết giáp hạng nhẹ. Những ưu điểm này giúp vũ khí chống tăng siêu vượt âm tạo ra sự thay đổi lớn trên chiến trường tương lai.
Tuy dự án CKEM bị chấm dứt cách đây gần 10 năm, những tiến bộ công nghệ sẽ cho phép Mỹ hoàn thiện loại vũ khí này. Tên lửa thế hệ mới cũng có thể được triển khai trên nhiều bệ phóng như máy bay không người lái và tàu chiến.
"Nếu giải quyết được các trở ngại kỹ thuật xuất hiện trong gần 40 năm qua, Mỹ sẽ sở hữu loại vũ khí có uy lực, đủ sức hủy diệt nhiều loại tăng thiết giáp tối tân trên thế giới hiện nay", nhà phân tích Tyler Rogoway nhận định.
Lã Linh